Jeśli nie rozważasz ewentualnego przejścia na samozatrudnienie, to możesz odpuścić sobie dalsze czytanie, jeśli jednak nie wykluczasz takiej ewentualności lub jesteś pracodawcą, to poniższy wpis może okazać się dla Ciebie wartościowy.

Otrzymuję zapytania o zagadnienie powracające jak bumerang: czy pracownicy mogą przejść na samozatrudnienie i rozpocząć własną działalność gospodarczą? Odpowiedź jest taka, jaka najczęściej pada z ust doradcy podatkowego: „Tak, ale to nie jest takie proste” 🙂 albo „To zależy…” 🙂

A więc – jest to możliwe, ale… należy w takiej sytuacji mieć na uwadze, że samozatrudniony nie może wystawiać faktur dla byłego pracodawcy za te same czynności, które wykonywał na podstawie umowy o pracę.

Warunek tego rozwiązania (aby uniknąć problemów z urzędem skarbowym i ZUSem)

Samozatrudniony nie może zawrzeć umowy z byłym pracodawcą w odniesieniu do tych samych czynności, które wykonywał jako pracownik. Powinien więc mieć umowę z inną firmą, a umowa ta musi obejmować inne czynności niż te, które wykonywał jako pracownik.

Czy to jest wykonalne? Należy każdy przypadek rozpatrywać indywidualnie.

Różnice dla pracownika pomiędzy umową o pracę a własną firmą

W umowie o pracę pracownik płaci składki ZUS proporcjonalnie do swego wynagrodzenia, natomiast będąc samozatrudnionym może płacić stałą kwotę składek.

Istnieje możliwość, że nowy przedsiębiorca nie zapłaci składek ZUS w ciągu 6 miesięcy (tylko 320 zł zdrowotną), a następnie w ciągu 24 miesięcy obniżone składki ZUS (kwota nie niższa niż 30% płacy minimalnej w Polsce w danym roku) – jeśli rozpoczyna własną działalność gospodarczą i nie prowadził działalności gospodarczej przez ostatnie 5 lat.

NIESTETY NIE STOSUJE SIĘ TYCH ULG DO OSÓB, KTÓRE WSPÓŁPRACUJĄ Z BYŁYM PRACODAWCĄ, a więc znowu: aby skorzystać z tych ulg powinien mieć umowę z inną firmą, a umowa ta musi obejmować inne czynności niż te, które wykonywał jako pracownik.

ZUS – samozatrudnienie

• pierwsze 6 miesięcy dla nowego przedsiębiorcy: brak składek ZUS społecznych, tylko zdrowotna – w 2019 r.: 342 PLN
• następnie obniżone składki ZUS dla przedsiębiorcy w ciągu 24 miesięcy, wynoszące w 2019 roku: 556 PLN (włącznie ze składką zdrowotną)
• następnie już pełne składki ZUS dla przedsiębiorcy, wynoszące w 2019 r.: 1317 PLN

Podatek dochodowy – samozatrudnienie

• w pierwszym roku po przejściu na własną działalność, jeśli by współpracował z byłym pracodawcą, nie może zastosować podatku liniowego w wysokości 19%, więc w pierwszym roku byłby opodatkowany stawką podatkową w wysokości 18% / 32% – jeśli w ciągu roku przekroczyłby pierwszy próg podatkowy, to podlegałby opodatkowaniu 32%
• w kolejnym roku prowadzenia działalności już mógłby stosować opodatkowanie podatkiem liniowym 19%

Inne korzyści własnej działalności gospodarczej

• koszty uzyskania przychodu z umowy o pracę to tylko 1335 zł rocznie, a może być ich więcej, gdy prowadzi się własną działalność gospodarczą
• niektóre zakupy przy prowadzeniu działalności gospodarczej mogą być tańsze o kwotę podatku VAT, ponieważ można odliczyć VAT naliczony zapłacony przy zakupach od podatku VAT należnego, jaki należy odprowadzić od wystawionych przez siebie faktur

Ograniczenia wynikające z linii orzeczniczej

Do tej pory częstszym przedmiotem zainteresowania Sądu Najwyższego były osoby fizyczne świadczące usługi na podstawie umów cywilnoprawnych, jednak z punktu widzenia samozatrudnienia istotny jest wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 lutego 2018 r. o sygn. akt II UK 711/16, którego przedmiotem była sytuacja osoby zatrudnionej w sklepie należącym do sieci „Żabka”.

Prowadząca działalność gospodarczą kobieta zawarła z osobą prowadzącą sklep umowę o współpracy. Na jej podstawie miała świadczyć usługi za stałym wynagrodzeniem w kwocie 2.500 zł miesięcznie w oparciu o wystawiane przez siebie rachunki. Na mocy wskazanej umowy wykonywała typowe obowiązki sprzedawcy, w miejscu i czasie wskazanym przez zleceniodawcę, na jego rachunek i ryzyko. Te same obowiązki były również wykonywane przez osoby zatrudnione w sklepie na podstawie umów o pracę.

Kobieta zawnioskowała do ZUS o objęcie jej obowiązkowymi ubezpieczeniami: emerytalnym, rentowym i wypadkowym oraz dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym. Organ rentowy podważył jednak zasadność ubezpieczenia, ze względu na pozorny charakter prowadzonej przez kobietę działalności. Decyzja ZUS została przez nią zaskarżona do Sądu Okręgowego, następnie Apelacyjnego, by ostatecznie zostać przedmiotem skargi kasacyjnej do Sądu Najwyższego. Sąd Najwyższy zgodził się z decyzją organu rentowego oraz wyrokami sądów I i II instancji, stwierdzając, iż w omawianym przypadku kobieta „wykonywała te same czynności co osoba zatrudniona w sklepie na podstawie umowy o pracę” oraz „nie wykazywała żadnej samodzielności w zakresie organizowania pracy”.

Sąd wskazał, iż aby samozatrudniony mógł być uznany za osobę prowadzącą we własnym imieniu działalność gospodarczą, musi prowadzić działalność:

• w celu uzyskania zysku, który powinien o najmniej pokryć koszty założenia i prowadzenia przedsięwzięcia
• w oparciu o powtarzalne czynności oraz zamiar jej niekrótkiego prowadzenia, pozwalający na odróżnienie działalności gospodarczej od jednostkowej umowy o dzieło lub zlecenia albo umowy o świadczenie usługi
• w sposób zorganizowany, na który nie składa się tylko jej forma organizacyjno-prawna, tj. wpis do CEIDG lub KRS, ale także zapewnienie kapitału, miejsca prowadzenia działalności, potrzebnych narzędzi i maszyn oraz podejmowaniem działań o charakterze marketingowym oraz zatrudnianie pracowników lub uzyskanie wymaganych kwalifikacji

Konkluzja

Istnieje znacząca różnica dla samozatrudnionego pod względem składek ZUS i podatków, ale należy również stwierdzić, że z kolei przy umowie o pracę część składek jest opłacanych przez pracodawcę i tym samym więcej środków gromadzi się na rachunku pracownika w ZUS, niż w przypadku samozatrudnionego, który opłaca minimalne składki. Problematyczny może być również brak dochodów z działalności w trakcie urlopu wypoczynkowego.

Korzyści z własnej firmy to potencjalnie wyższe koszty uzyskania przychodu oraz możliwość odliczenia VAT naliczonego zapłaconego przy zakupach od podatku VAT należnego.

Warunek – samozatrudniony nie może zawrzeć umowy z byłym pracodawcą w odniesieniu do tych samych czynności, które wykonywał jako pracownik.

Jeśli pracownik zdecyduje się założyć własną firmę, ważne jest, aby zawarł umowę o współpracy, która nie będzie przypominać umowy o pracę. Na przykład umowa taka musi zawierać postanowienia uniemożliwiające wskazanie mu miejsca i czasu wykonywania czynności, powinien ponosić odpowiedzialność za wykonane działania i powinien przejąć ryzyka wiążące się z wykonaniem przedmiotu umowy – mogę pomóc w sporządzeniu takiej umowy.